فیلترینگ مانع پیگیری سرقت آثار علمی شده است!
چهارشنبه ۴ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۸:۵۱:۱۶
سومین نشست تخصصی «بررسی آثار و پیامدهای سرقت علمی و راه‌های جلوگیری از آن» با تمرکز بر راهکار‌های مقابله نرمافزاری با سرقت علمی در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران برگزار شد.
رییس خدمات رایانه‌ای پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در این نشست بر ضرورت راه‌اندازی پایگاه اطلاعات پایان‌نامه‌ها و مقالات با فرمت وورد در کشور تاکید کرد.
امیر پارسی اصفهانی درباره نرمافزارهای کشف‌کننده تشابه‌یاب مقالات گفت: این نرمافزارها به کشف بخش‌های مشابه با متن اصلی می‌پردازند. کار نرم‌افزار تشابه‌یاب با متن شامل مقایسه مقاله با متن اصلی و تحلیل شیوه نگارش نویسنده است. تشابه‌یابی بر اساس متن، یعنی نرم‌افزار به روش کپی دقیق، بازنویسی و ترجمه عمل می‌کند.
وی درباره برخی از معایب نرمافزارهای تشابه‌یاب خارجی و نرمافزارهای داخلی گفت: از جمله معایب نرمافزارهای تشابه یاب خارجی می‌توان دسترسی نداشتن به منابع داخلی، اصلاح‌نامه‌ها و سایر ابزارهای تحصیل در زبان‌شناسی فارسی، فراهم شدن زمینه برای جاسوسی علمی و نبود امکان توسعه با گسترش نیازهای کشور را نام برد.
پارسی اصفهانی افزود: همچنین از جمله معایب نرمافزارهای داخلی هم می‌توان به عدم راه‌اندازی آنها به صورت جدی، برخوردار نبودن از بلوغ کافی، قابل توجه نبودن تعداد این نرمافزارها، کمبود منابع مالی و غیره اشاره کرد. همچنین نرمافزارهای داخلی در دسترسی به منابع با انواع مختلف فیلترینگ روبه رو هستند و گاهی برای دسترسی به برخی منابع خارجی با مشکل مواجه‌اند.
رییس خدمات رایانه‌ای پژوهشگاه درباره محدودیت‌های متعددی که نرمافزارهای تشابه‌یاب داخلی و خارجی با آن مواجهند، گفت: در این راستا منابع داخلی سامان یافته نیستند و پایگاهی که کل پایان‌نامه‌ها و مقالات در آن باشند، وجود ندارد و پایگاه‌های موجود در این راستا نیز به صورت PDF فعال هستند.
وی درباره فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه تشابه‌یابی در پایگاه ایرانداک گفت: از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به تشابه‌یابی در متن به روش کپی دقیق در اینترنت و پایگاه داخلی ایرانداک و همچنین امکان استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی دیگر در سراسر کشور به صورت همکاری سازمان‌های دارنده اطلاعات اشاره
کرد.
به گفته پارسی پایگاه ایرانداک در حال حاضر فقط در چکیده‌ها در حال جستجوست اما به زودی متن کامل پایان‌نامه‌ها که به شکل فایل وورد ارسال شده‌اند و همچنین مقالات و منابع خارجی داوری شده نیز اضافه می‌شوند.
وی گفت: در این مسیر اقداماتی به صورت کوتاه مدت و بلند مدت در دستور پایگاه‌های ایرانداک قرار دارد.
تاثیر نظام آموزشی بر افزایش سرقت‌های علمی
عمار جلالی‌منش، عضو هیات علمی (ایرانداک)،در این نشست، درباره تاثیر کارکرد نظام آموزشی بر افزایش سرقت‌های علمی گفت: دو نوع سرقت علمی خواسته و ناخواسته وجود دارد. فرآیند آموزش به‌ویژه در نظام آموزش عالی پژوهشگران را به سمت سرقت علمی سوق می‌دهد.
اجبار به تهیه فوری مقاله، زمینه‌ساز سرقت علمی
وی در ادامه گفت: اجبار مدرسان دانشگاه برای تهیه مقالات فراوان در زمان‌های کوتاه، زمینه‌ساز سرقت‌های علمی است. تسهیل فرآیند ارجاع‌دهی از نظر آماری، حجم سرقت‌های علمی غیرعمد را کاهش
می‌دهد.
عضو هیات علمی (ایرانداک) ادامه داد: سرقت‌های ناخواسته به دلایلی مانند بی‌اطلاعی از روش‌های ارجاع که ناشی از جهل است، اتفاق می‌افتند. فرآیند‌های ارجاع در صورتی‌که به وسیله سیستم‌های نرمافزاری پشتیبانی نشوند، بسیار وقت‌گیر است و همچنین فرآیند نامناسب نقل قول از دیگر عوامل سرقت غیرعمد آثار علمی
است.
لزوم رعایت شیوه‌نامه استاندارد ارجاع
جلالی‌منش درباره سختی‌های ارجاع در زبان فارسی، گفت: تبیین نامناسب شیوه‌نامه‌های ارجاع، نبود امکان استخراج ارجاعات به شکل ماشینی، ذخیره نشدن اطلاعات کار کتاب‌شناختی در قالب‌های استاندارد، پشتیبانی نکردن نرمافزارها از شیوه‌های استنادی به زبان فارسی، از مهم‌ترین سختی‌های ارجاع از زبان فارسی است.
وی درباره مشارکت‌کننده‌ها در پیشگیری از سرقت علمی گفت: مراکز علمی مانند پژوهشگاه‌ها و کتابخانه‌ها، باید استاندارد شیوه‌نامه ارجاع را رعایت کنند. رعایت این شیوه‌نامه‌ها از سوی ناشران و در نهایت سازندگان نرمافزارها که از بازیگران اصلی پیشگیری سرقت‌های علمی هستند، ضرورت دارد. البته نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگران از سایر نهاد‌ها پررنگ‌تر است.
